در واقع دانش بنیان یک نوع مجوز یا گواهی است که به وسیله کارگروه و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان مورد بررسی قرار می گیرد و به یکسری از شرکت ها بر حسب نوع محصولاتشان به آنها داده می شود.

در انگلیسی واژه دانش بنیان به صورت Knowledge based خوانده می شود. و همچنین به شرکت های دانش بنیان Knowledge-based Companies گفته می شود و به محصولات این شرکت ها Knowledge-Based Products می گویند.

مهم ترین چیزی که برای شرکت های دانش بنیادین اهمیت دارد روش تولید محصولات و تکنولوژی بکارگرفته آنها می باشد. به این دلیل است که محصولات و خدمات شرکت ها از طریق کارگروه و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان مورد بررسی قرار می گیرد و توسط معاونت علمی ریاست جمهوری گردآوری می شوند که این بررسی ها خود به دو قسمت تقسیم می شوند. یکی اینکه براساس معیارهای محصول و دوم اینکه براساس نوع خدمات و همین طور معیارهای عمومی خود شرکت، ارزیابی می شوند و از این رو ارزیابی ها نشان خواهد داد که آیا خدمات و محصولات ارائه شده از نظر دانش بنیان دارای می توانند رتبه بگیرند یا خیر، به این شکل با توجه به خصوصیات گوناگونی که شرکت ها دارند، دانش بنیان در تلاش است با توجه به این ویژگی ها، شرکت ها را رتبه بندی و دسته بندی کند.

شرکت های دانش بنیان این ویژگی ها را به سه دسته کلی و پنج دسته جزیی مشخص کرده اند، که با توجه به نوع محصولات و کیفیت آنها رتبه ی دانش بنیادین آنها مشخص می گردد. عمده ترین معیارهای که شرکت های دانش بنیادین در نظر دارن به صورت کامل ذکر شده است که براساس نوع رتبه دانش بنیان آنها این موارد مورد بررسی قرار می گیرند:

لیست افراد بیمه شده، داشتن گروه تحقیق و توسعه مرتبط با محصول یا خدمت، بروز بودن محصولات و در صورت نیاز به تحقیق و توسعه مداوم، اظهارنامه مالیاتی و مستندات مالی، مشتریان محصول و خدمات شما چه افرادی هستند، اسناد و مدارک احراز هویت شرکت، میزان درآمد شرکت از فروختن محصولات و خدمات

شرکت های دانش بنیان با توجه به دسته بندی های تعیین شده به 6 نوع تقسیم می شوند که در پایین برخی از آنها ذکر خواهد شد.

شرکت های دانش بنیان نوپا: اینگونه شرکت های معمولا به تازگی تاسیس شده اند و معمولا تعداد پرسنل آنها 3 یا 4 نفر است، که بیشتر افرادی گه در شرکت های نوپا هستند جز اعضای هیات علمی دانشگاه‌ های مختلف هستند که هدف اصلی آنها تبدیل ایده‌های جدید به محصول است.

شرکت دانش بنیان تولیدی: این گونه شرکت ها معمولا سابقه و تجربه خوبی در تولید محصولات و ارائه خدمات خود دارند. و همچنین سابقه کاری این شرکت ها سه ساله است که با توجه به سابقه ایی که دارند می توان گفت آنها دارای اظهارنامه مالیاتی و گواهینامه ‌های زیادی هستند که دریافت کرده اند. و از این رو شرکت ‌های تولیدی دارای حجم مراودات مالی قابل توجهی دارند و کدهای کارگاهی و لیست بیمه را هم دارا هستند که با توجه به  این موارد فعالیت اقتصادی خود را به وجود آورده اند.

شرکت دانش بنیان صنعتی: اینگونه شرکت ها هم با در دست داشتن معیارهای آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان می توان گفت که آنها تجربه و سابقه ی لازم را در کار خود کسب کرده اند. این را هم باید بدانید که اگر شرکتی بتواند گرید دانش بنیان صنعتی را به هر نحوی از کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت های دانش بنیان بگیرد این امکان برای او فراهم شده است تا بتواند از همه ی حمایت‌ها و تسهیلات قانون حمایت از شرکت‌ ها دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها خود استفاده نماید.

 شرکت دانش بنیان تجاری سازی

بزرگترین مشکلات و معظلات شرکت‌های دانش بنیان در تجاری سازی محصولات و ضعف مدیرت کسب و کار خود می‌باشد. کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش بنیان و نظارت بر اجرا در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در تصمیمی جدید شرکت‌هایی که خدمات آنها باعث سهولت در روند فعالیت و رونق کسب و کار شرکت‌های دانش بنیان باشند به عنوان مورد تأیید قرار می‌دهند.

 شرکت دانش بنیان فرآیندی و خدماتی

شرکت‌هایی که کالا یا خدمات ارائه شده از آنها به هیچ عنوان دانش بنیان نبوده و جزء کالاها یا خدمات روتین می‌باشد اگر این کالاها یا خدمات غیر دانش بنیان را توسط تجهیزات و فرآیندهایی که حائز شرایط آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت های دانش بنیان باشد تولید نمایند می‌توانند گرید دانش بنیان صنعتی را دریافت کنند. قابل ذکر است تفاوت شرکت های دانش بنیان صنعتی با شرکت های دانش بنیان نوپا  و تولیدی فقط در عدم استفاده معافیت مالیاتی در شرکت‌های دانش بنیان صنعتی می‌باشد